خوانش نمادین غرب در داستان‌های "فارسی شکر است" از محمد علی جمال زاده و " قندیل ام هاشم " از یحیی حقی

محمد علی جمال زاده و یحیی حقی در ادبیات فارسی و عربی از پشگامان داستان­نویسی بویژه داستان کوتاه به شمار می­روند. اگر چه میان این دو نویسنده پیوند و ارتباطی نبوده است، اما هم زمانی میان آن دو باعث شده است که مضمون و محتوای داستان­هایشان تا حدودی به هم نزدیک شود. موضوع محوری که در داستان­ «فارسی شکر است» از جمال­زاده و «قندیل ام هاشم» ـ چلچراغ حضرت زینب ـ  از یحیی حقی به چشم می­خورد، مسئله­ی رویارویی شرق و غرب است. در واقع، نویسندگان برآنند تا بی­هویتی فرهنگی را به خوانندگان گوشزد کرده و دست کشیدن از سنت­های شرقی و جایگزین کردن آنها با جلوه­های تمدن غرب را نقد کند. اگر چه این دو نویسنده در پایان به مصالحه شرق و غرب رسیده­اند اما شیفتگی اولیه مردم شرق نسبت به ظواهر تمدن مادی و فرنگی­مآبی را به خوبی به تصویر کشیده­اند. این مقاله در پی آن است که نمادهای مهم این دو داستان را رمزگشایی کرده و جلوه­های رویارویی شرق و غرب را نشان بدهد. بعلاوه، عناصر برجسته داستانی همچون شخصیت، زاویه دید، صحنه و درون­مایه و نیز محورهای اصلی مضمون داستان­ها را بکاود. دین، جنسیت، زبان، لباس و نماد از محورهای اصلی مورد بحث در این مقاله است.